Werkvorm(en): improvisatiespel.
Activiteit: De kinderen oefenen deze werkvorm in de warming up fase en improviseren in teams voor de klas.
Opmerking: improvisatiespel kent een aantal vuistregels waarvan de belangrijkste in de uitzending van Drama-tv aan de orde komen. Omdat niet iedere leerkracht deze regels kent is er een bijlage in het printbestand die u ondersteunt bij het begeleiden van improvisatiespel.
Print de lesopzet inclusief checklist voor de begeleiding.
Inleiding.
De groep zit in hoefijzeropstelling. Vertel dat jullie in deze les gaan improviseren. Benadruk dat je bij improvisatiespel zoveel mogelijk moet meespelen met de ander. Behandel een paar regels van improviseren uit de pictogramkaart of de eerder genoemde bijlage. Doe niet teveel regels in één keer maar verspreid het een beetje over de gehele les.
Warming up tweetallen: rolinterview.
De groep zit in tweetallen in het lokaal op de grond, ze bepalen wie A is en wie B.
Instructie: A, je wordt straks geïnterviewd door B. B, stel vragen zoals: hoe ging dat, kunt u dat voordoen, kunt u mij dat leren enzovoorts. Vragen dus die meer uitlokken tot spel dan tot praten.
Opdrachten.
De geïnterviewde is: de kampioen taart eten, de kampioen cola drinken, een sportheld, heeft iemand gered.
Doe dit een keer voor met een kind voordat de kinderen in tweetallen aan de slag gaan, het kind is bijvoorbeeld het sterkste kind ter wereld. De kinderen gaan staan, verzinnen verder zelf hun spelsituaties en wisselen zo lang om totdat je aangeeft dat ze op hun plek mogen gaan zitten.
Warming up tweetallen: emoties aan de deur.
De groep zit in tweetallen in het lokaal op de grond, ze bepalen wie A is en wie B.
Instructie: A gaat staan en belt aan bij B, deze staat op en doet de deur open. A opent het spel, verzin wat je zou kunnen doen, zeggen, vragen enzovoorts. Bepaal ook of jullie elkaar wel of niet kennen. B, zorg dat je meespeelt en actieve voorstellen doet aan A: lok meer spel uit dan praten. Jullie krijgen wel een emotie mee om te improviseren.
Ronde 1: A is gelukkig, B is in paniek.
Ronde 2: A is vol schaamte, B is trots.
Ronde 3: A is verdrietig, B is bang.
De kinderen gaan staan, verzinnen verder zelf hun spelsituaties en spelen zo lang door tot jij de volgende ronde afroept. Dan laat je ze op hun plek zitten.
Kern.
De groep zit in hoefijzeropstelling. Bespreek kort de aandachtspunten van improvisatiespel. Deze kun je herhalen van de Drama-tv uitzending of van de daarvoor bestemde pictogramkaart (zie menu).
Instructie: Jullie krijgen zo in werkgroepen een improvisatieopdracht, die heeft te maken met de talentenwedstrijden zoals je die op tv ziet. Jullie gaan staan en komen gezamenlijk auditie doen. Ik ben presentator en jurylid.
Maak niet meer dan vijf werkgroepen, groepeer ze in het publiek en zet de eerste groep op de spelvloer. Kondig als presentator het tv-programma aan en sidecoach als jurylid zo dat de spelers zo actief mogelijk improviseren. Er staan suggesties voor side-coaching beschreven, die hoef je uiteraard niet per se te gebruiken. Sluit de improvisaties af met ‘speel naar een eind’. Ter afsluiting krijgt het team applaus en wordt er kort zo nabesproken, dat de kinderen nog meer inzicht krijgen in improviseren. Wees positief en complimenteus.
Opdrachten:
Team 1: Verbouwer van het jaar: jullie team gaat een huis en tuin zo goed mogelijk verbouwen.
Suggesties voor sidecoaching: graaf een zwembad in de tuin, sloop een muur, zaag planken, doe iets met een gasbrander, laat iets verkeerd gaan.
Team 2: Idee van het jaar. Jullie zijn een team uitvinders en hebben de beste uitvindingen.
Suggesties voor sidecoaching: vertel welke uitvinding jullie hebben, laat een verdwijnmachine zien, kom op een briljant idee, bouw een apparaat, laat iets verkeerd gaan.
Team 3: Het zangkoor van het jaar.
Suggesties voor sidecoaching: zing een lied, ‘er moet meer beweging/dans in zitten’, er zit een wesp in de studio maar jullie moeten doorzingen, jullie raken je stem kwijt maar proberen door te zingen, laat iets verkeerd gaan.
Team 4: Keukenteam van het jaar. Jullie team gaat eten bereiden.
Suggesties voor sidecoaching: vertel wat jullie gaan maken, pluk/jaar je eigen ingrediënten, jullie messen zijn bot: los het op, de vlam schiet in de pan, laat iets verkeerd gaan.
Team 5: Acteergroep van het jaar. Jullie strijden als groep om deze titel.
Suggesties voor sidecoaching: speel een scene uit een ridderfilm, speel een sterfscène, speel een scene uit een cowboy/indianenfilm, speel een reclame en bepaal zelf waarvan, laat iets verkeerd gaan.
Afsluiting: emotiefeest
De groep zit in hoefijzeropstelling.
Een kind is zogenaamd jarig, en de leerkracht fungeert in dit spel als deur en deurbel. De jarige krijgt steeds twee gasten op bezoek die allebei dezelfde emotie laten zien. Het vreemde is dat die emotie besmettelijk is en dat iedereen hem na moet doen. Zo krijg je een verjaardagsfeest waarbij de kinderen heen en weer geslingerd worden tussen blijdschap, verdriet, verliefdheid, boosheid, meligheid en ga zo maar door. De leerkracht side-coacht op ‘verjaardagsprotocol’ (blijf feliciteren, ook al moet je zogenaamd huilen) en op spelschakels (neem over wat de nieuwe gasten doen, ook al snap je het niet meteen).*
Nabespreken van een presentatie bij drama »
Een nabespreking van een presentatie bij drama bestaat uit 3 aspecten:
1: De opdracht. Bijvoorbeeld vragen over een improvisatieregel (zie lesopzet).
2: Iets dat het competente gevoel stimuleert, zoals een publiekscompliment. Bijvoorbeeld: ‘Publiek, benoem een sterk moment uit deze presentatie’.
3: Het spel. Dit doe je naar aanleiding van pictogrammen (aandachtspunten). Onderaan het klassenmenu staat een link naar het leerkrachtscherm, daar staan de pictogrammen. Je kan ze daar ook uitprinten. Zonder het werken met aandachtspunten verklein je de kans op spelontwikkeling en inzicht, het is dus erg belangrijk om de pictogrammen te gebruiken. Voorbeeldvraag: ‘Waar was er sprake van een heldere gezichtsuitdrukking?’
Behandel op tempo deze 3 aspecten.
Wil je vakdidactisch correct nabespreken maak dan een notitie op je lesopzet voordat je de les geeft.
Wil je iets kwijt over deze les?
Een aanvulling, idee, opmerking over deze les? Heb je een foutje gezien, of wil je ons laten weten hoe de les is gegaan: vul onderstaand formulier in. We zijn blij met iedere reactie, het helpt ons om de kwaliteit te waarborgen die je van ons gewend bent.
*) bron: ‘Kijk op Spel’ (H. de Nooij, Groningen 2004)